پوکی استخوان چیست :
پوکی استخوان به معنای کم شدن تراکم استخوان است . وقتی که تراکم استخوان کم می شود قدرت و استحکام آن نیز کم می شود و به اصطلاح پوک می شود و در معرض شکستگی قرار می گیرد .
چه افرادی بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند :
افراد با افزایش سن بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند . شکستگی ناشی از پوکی استخوان اغلب در مهره ها ، لگن ، ران و مچ دست دیده می شود . این شکستگی ها ممکن است در اثر ضربات یا فشارهای بسیار جزئی اتفاق بیفتد . در بعضی موارد حتی بدون هیچ ضربه ای شکستگی رخ می دهد .
از نظر جنسیتی ، خانم ها بسیار بیشتر از آقایان دچار این بیماری می شوند به خصوص در دوره یائسگی که اغلب خانم ها هورمون استروژن آن ها پایین می آید و درگیر پوکی استخوان می شوند .خانم ها در این دوران دچار کاهش توده استخوانی در گردن و ران می شوند . می توان گفت بیش از 75 درصد شکستگی های لگن مربوط به خانم ها است
عوامل تاثیر گذار در افزایش ابتلا به پوکی استخوان
1- افزایش سن
2- مصرف دخانیات
3- مصرف الکل
4- عدم تحرک و ورزش نکردن
5- کمبود کلسیم ، پروتئین ، ویتامین دی ( در صورت کمبود این مواد ، بدن جهت جبران آن ها مجبور به استفاده از بافت های استخوانی می شود . به همین دلیل کمبود این مواد باعث پوکی استخوان می شود )
عوامل تاثیر گذار در افزایش ابتلا به پوکی استخوان
6- پرکاری تیروئید
7- دیابت
8- اضطراب و استرس
9- مصرف طولانی مدت داروهایی مانند هپارین ، کورتن ، فورزماید و .....
10- رژیم غذایی نادرست ( رژیم اشتباه به منظور کاهش چربی و کاهش وزن ، منجر به کمبود مواد معدنی ، ویتامین و کلسیم بدن می شود )
روند تکمیل استخوان در دوره های سنی مختلف :
بازه زمانی 10 تا 20 سال : بهترین فرصت برای ذخیره ی کلسیم در بدن است . در این دوره سنی که زمان رشد و بلوغ است استخوانها رشد می کنند و در صورت تغذیه مناسب متراکم و قوی می شوند. توصیه می شود از مصرف نوشابه ها بپرهیزید و روزی 3 لیوان شیر بنوشید . مصرف سبزی هایی با برگ سبز تیره و هم چنین ماست و پنیر را افزایش دهید .
بازه زمانی 20 تا 35 سال : در این بازه زمانی استخوان هایی که شکل گرفته اند به نهایت قدرت خود می رسند . سعی کنید با ورزش کردن ، تحرک و تغذیه مناسب در قدرت دادن به پایه و اسکلت بندی بدنتان نقش موثری داشته باشید . در این دوره سنی استخوان به سختی ساخته می شود اما با مصرف منابع کلسیم و پرهیز از مواد غذایی که باعث دفع کلسیم می شوند می توانید استخوان های محکمتری داشته باشید
بازه زمانی 35 تا 50 سال : وقتی که سن شما به بیشتر از 35 سال می رسد به تدریج استخوان های شما در حال کاهش تراکم هستند . اگر ورزش و تغذیه مناسب داشته باشید در کاهش و به حداقل رساندن این روند طبیعی موفق می شوید . خانم ها به دلیل سیکلهای ماهیانه در این دوره سنی بیشتر در معرض از دست دادن استخوان های خود هستند . در صورت نیاز بهتر است با یک مشاور تغذیه ارتباط باشند .
بالای 50 سال : در سنین بالای 50 سال به طور میانگین در طی یک سال به میزان 1 تا 6 درصد از قدرت استخوان های شما کاسته می شود . در این سن حتما باید پیاده روی به مدت 20 دقیقه و 3 بار در هفته را داشته باشید . برای جذب ویتامین دی حتما در معرض نور آفتاب قرار بگیرید و با مشورت با پزشک تغذیه میزان لازم کلسیم را دریافت کنید .
در هر دوره سنی که هستید با انجام ورزش هایی که باعث انتقال فشاری معادل وزن بدنتان به ماهیچه ها و استخوان هایتان شود استخوانهایتان را تقویت کنید . پیاده روی سریع ، رقص ، یوگا و تنیس از جمله این ورزش ها هستند .
روش تشخیص پوکی استخوان :
شروع پوکی استخوان کاملا تدریجی است و هیچ گونه علامتی ندارد . معمولا زمانی از پوکی استخوان مطلع می شوید که درگیر عوارض آن شده باشید ، شکستگی استخوان ، درد مهره های کمر و تغییر شکل ستون فقرات که باعث خمیدگی و کاهش قد می شود از علائم پوکی استخوان است . پی بردن به پوکی استخوان پس از این عوارض کمک چندانی به پیشگیری یا درمان آن نمی کند چرا که بدن درگیر آن شده است . بهتر است با توجه به دوره سنی که در آن قرار دارید سنجش تراکم استخوان را انجام دهید . به کمک این روش که با تجهیزات بسیار دقیقی انجام می شود پزشک می تواند میزان تراکم استخوان شما را بسنجد و برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان یا برای جلوگیری از پیشرفت آن به شما توصیه های لازم در زمینه تغذیه ، ورزش و یا مکمل های کلسیم ارائه دهد .
تغذیه مناسب برای جلوگیری و درمان پوکی استخوان
